سیاست عجیب جمهوری اسلامی ایران در اعطای ویزا به اتباع افغان
روزنو :اخیرا از سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در هرات ویدیویی در فضای مجازی منتشر شده که در آن از سیاست عجیب کشور در اعطای ویزا به اتباع افغان می‌گوید!
او در حالی که در این ویدیو بیان می‌دارد که پاکستان در سال گذشته تنها ۸۵۰ ویزا آن هم به تجار افغان داده، فاش می‌کند که تنها یک کنسولگری از سه کنسولگری ایران در افغانستان در بازه زمانی دو ماهه، روزانه بیش از چهار هزار و ۳۰۰ روادید برای اتباع افغانستان برای ورود به ایران صادر کرده است. به گفته علیرضا مرحمتی این اقدام به دستور مقامات جمهوری اسلامی که خواهان اعطای تسهیلات برای ورود اتباع بوده‌اند انجام شده است.
محاسبه‌ای سرانگشتی برمبنای این اظهارات نشان می‌دهد که تنها در دو ماه مورد اشاره مرحمتی، چیزی حدود ۸۰۰ هزار اتباع آن هم با روادید وارد ایران شده‌اند. عددی که در کنار ورود‌های غیرقانونی از چند میلیون فراتر می‌رود.
در حالی که وزارت کشور مدتی است که بر اخراج اتباع افغان تاکید دارد و هر از چندی آماری در خصوص اخراج آنها رسانه‌ای می‌کند و از سوی دیگر ارتش در شرق کشور در حال ساخت دیوار مرزی برای جلوگیری از ورود غیرقانونی اتباع افغانی به ایران است و هزینه زیادی را صرف ساخت این دیوار می‌کند، سوال اینجاست که حاتم‌بخشی در اعطای روادید در کشوری که در سال‌های اخیر با مشکلات اقتصادی فراوان و نرخ بیکاری بالایی مواجه است، آن هم به دستور مقامات بالا با چه هدفی صورت می‌گیرد؟
برخی کارشناسان در جواب این سوال با استناد به شواهدی این نظریه را مطرح می‌کنند که بازی اخراج و اعطای ویزا به اتباع، بازار پرسودی است و همین امر کافی است تا دست‌های پنهان مانع از حل مشکل شوند.
در حالی که مطالبه عمومی این روز‌ها به شدت به دنبال اخراج اتباع و نگران حضور پرتعداد این جمعیت بی‌شناسنامه و بدون اوراق هویتی است، به نظر می‌رسد باز هم مافیای دیگری با نفوذ در قدرت منافع عمومی ایران را به خطر انداخته است.
حضور ترسناک و پرتعداد همسایگان همزبان
شاید تا همین یک سال گذشته برخی گمانه‌زنی‌ها در خصوص حضور هشت تا ۱۰ میلیون تبعه افغان در ایران اغراق‌آمیز به نظر می‌رسید، اما با وجود آمار‌های اخیر در خصوص حجم ورود اتباع افغان، حالا نه تنها این اعداد اغراق‌آمیز نیست بلکه کم هم هست! برخی می‌گویند سالانه ۴ میلیون اتباع به ایران می‌آیند و این عدد در مقابل خروج قطره‌چکانی آنها چنان بالاست که می‌توان بیم این را داشت که کشور به زودی در اختیار مهاجران همزبان همسایه قرار گیرد. مهاجرانی با کمترین تحصیلات و بدون کوچکترین سرمایه. مهاجرانی که بیشتر درآمد خود را به کشورشان می‌فرستند و گویی مهمترین وظیفه‌شان خروج اندک منابع باقی مانده کشور است. برخی رسانه‌ها از جمله روزنامه جمهوری اسلامی این حضور پرتعداد را چنان ترسناک توصیف می‌کنند که با حمله محمود افغان قابل مقایسه می‌دانند!
در حالی که وزارت کشور مدتی است بر اخراج اتباع افغان تاکید دارد و ارتش در حال ساخت دیوار مرزی برای جلوگیری از ورود غیرقانونی اتباع افغانی است؛ حاتم‌بخشی در اعطای روادید آن هم به دستور مقامات بالا با چه هدفی صورت می‌گیرد؟
برخی دیگر هم معتقدند حضور پرتعداد اتباع افغانستانی حتی بافت جمعیتی کشور را نیز به هم زده است؛ چرا که زاد و ولد در این قشر به شدت کنترل نشده ادامه دارد.
دیوار‌های بلند، در‌های باز!
سه سال پیش پس از به قدرت رسیدن طالبان، موج مهاجرت شهروندان افغانستانی از این کشور، به طرق مختلف به هر سوی و بیش از همه به ایران شدت گرفت. عددی که مدت‌ها بعد، ابعاد واقعیش را در زندگی روزانه شهروندان ایرانی در خیابان‌ها، کوچه‌ها، مراکز تفریحی، بازار، مراکز درمانی، مدارس و... نشان داد.
برخی این تنش و آشفتگی پیش آمده در کشور را ناشی از سیاست‌های غلط جمهوری اسلامی در مواجهه با موج مهاجرت افغان‌ها می‌دانند. در این میان تنها اقدام عملی برای مقابله با موج مهاجرت؛ کشیدن دیوار مرزی بین ما و همسایه شرقی است.
ایران و افغانستان بیش از ۹۴۵ کیلومتر مرز مشترک دارند و براساس گزارش‌ها عملیات انسداد نوار مرزی ایران و افغانستان قرار است ۳۰۰ کیلومتر در استان خراسان رضوی را پوشش دهد. این طرح به صورت دیوارکشی به ارتفاع چهار متر و فنس‌کشی بخش بالایی آن تعریف شده است.
آخرین گزارش‌ها از مقدار این دیوار کشی مربوط به هفته اول فروردین ماه است. در این باره فرماندار تایباد اعلام کرد که «۵۵ کیلومتر از ساخت دیوار مرز‌های شمال شرق کشور در مرحله نخست به بهره‌برداری رسید».
پیشتر اعلام شده بود که انسداد مرزها در خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان تا سه سال دیگر تکمیل می‌شود و ایران برای اجرای پروژه انسداد مرزها، سه میلیارد دلار در اختیار نیرو‌های مسلح قرار داده است.
در حالی بخش قابل توجهی از منابع عمومی صرف این دیوارکشی می‌شود که به نظر می‌رسد سیاست‌های دیگر کشور برای کنترل مرز به روی همسایگان شرقی ما نه تنها انقباضی نیست که فرش قرمزی است زیر پای آنها.
اخراج بی‌حاصل اتباع
حرف و حدیث‌ها بر سر حضور مهاجران افغان در ایران کم نیست، به خصوص که در زمان روی کار بودن دولت سیزدهم، شمار قابل توجهی از مهاجران در میان سکوت دولتمردان و نبود آماری درست وارد ایران شدند. اما با روی کار آمدن دولت چهاردهم، سیاست جدیدی درباره حضور اتباع در ایران اتخاذ شد؛ از جدی گرفتن طرح انسداد مرزها گرفته شده تا طرح سرشماری آنان و ...
حتی سال پیش احمدرضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی کشور گفت که تا پایان سال ۱۴۰۳، ۲ میلیون از اتباع بیگانه غیرمجاز جمع‌آوری و از کشور طرد می‌شوند. در حالی وزارت کشور ادعا می‌کند که مجدانه در حال برگرداندن اتباع است که به نظر می‌رسد روند ورود آنها با شدتی بیش از خروج ادامه دارد.
دلیل این موضوع از نظر تقی آزاد ارمکی، جامعه‌شناس این است که قاچاق افغان‌ها به ایران از سوی افراد صاحب نفوذ انجام می‌شود.
رسول صادقی، جمعیت‌شناس نیز معتقد است که «همان‌قدر که اتباع از کشور اخراج می‌شوند، همان تعداد نیز به ایران می‌آیند» او دلیل این موضوع را «گردش مالی این ماجرا» دانست.
براساس اظهارات سرکنسول ایران در هرات، پاکستان در سال گذشته تنها ۸۵۰ ویزا آن هم به تجار افغان داده، اما تنها یک کنسولگری از سه کنسولگری ایران در افغانستان در بازه زمانی دو ماهه، روزانه بیش از چهار هزار و ۳۰۰ روادید برای اتباع افغانستان برای ورود به ایران صادر کرده است
مهاجرپذیری از نوع ایرانی
ایران تنها کشور مهاجرپذیر دنیا نیست. کشورهایی، چون سوئد، نروژ، آلمان و ... نه تنها میزبان شمار زیادی ایرانی هستند که بسیاری از مردم افغانستان نیز به این کشور‌ها مهاجرت کرده‌اند. آنها البته شرایطی، چون اتباع ساکن ایران ندارند. مهاجران به سختی وارد این کشور‌ها شده و در عوض از کیفیت زندگی قابل قبولی برخوردار می‌شوند. در این کشور‌ها اتباع غیرقانونی به سرعت شناسایی و از کشور اخراج یا به کمپ‌های مهاجران فرستاده می‌شوند. اتفاقی که به هیچ روی در ایران نمی‌افتد. در ایران، گروهی از اتباع افغانستانی مجوز چند ماهه اقامت دارند و هر از چندی آن را تمدید می‌کنند. اما در کنار این شمار زیاد، اتباع غیرمجازی هستند که اغلب در نقاط حاشیه‌ای شهر‌ها زندگی کرده و حتی در محله‌های حاشیه جنوبی تهران برای خود کلونی‌های اختصاصی
ساخته‌اند.
گاهی رصد شمار زیاد اتباعی که نه شناسنامه‌ای دارند و نه نام و نشانی از آنها در مراکز رسمی ثبت شده است، وضعیت را برای شهروندان ترسناک می‌کند.
در چنین شرایطی است که موج افغانی‌هراسی در کشور و بعضا نگاه‌های نژادپرستانه در میان برخی از شهروندان شکل گرفته است.
چندی پیش کاربری در شبکه اجتماعی ایکس خود را معلم دبستانی در اسلامشهر معرفی کرد و نوشت که از ۲۰ دانش‌آموز کلاس او ۱۵ نفر تبعه افغانستانی هستند و عملا در برخی از مناطق مدارس در خدمت این قشر است.
این در حالی است که بر اساس آخرین آمار ۲۰۰ هزار کودک ایرانی در دوره ابتدایی و حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دانش‌آموز دوره متوسطه اول و دوم از ادامه تحصیل بازمانده‌اند و کارشناسان، فقر را عامل اصلی این موضوع می‌دانند.
در حالی که سالانه چندین میلیارد دلار یارانه پنهانِ نان و برق و گاز و آب و ... از محل مالیات مردم ایران صرف مهاجران غیرقانونی افغانستانی می‌شود، مقادیر زیادی نیز قاچاق کالا از ایران به افغانستان صورت می‌گیرد که هنوز هم سیاست مقامات ایرانی در قبال موضوع اتباع افغان مشخص نیست و حتی به نظر می‌رسد دست‌هایی قصد دارند تا با بازکردن امکان ورود بی‌ضابطه این گروه عملا امنیت کشور را به مخاطره جدی بیندازند.
